بررسی کلیات لایحه «حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان»

روز گذشته یک روز تاریخی برای تمام کودکان سرزمین‌مان بود. بعد از معطلی 13 ساله، «لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان» سرانجام طلسم بررسی این لایحه در صحن علنی مجلس شکسته شد و کلیات آن به تصویب نمایندگان رسید. حالا با تصویب این لایحه، نمایندگان باید جزئیات 51 ماده آن را بررسی کرده و به رای‌گیری بگذارند و در نهایت شورای نگهبان این مواد را بررسی و رأی نهایی صادر کند. به اعتقاد کارشناسان با تصویب این لایحه می‌توانیم شاهد پیشگیری و بازدارندگی در بسیاری از جنبه‌های آزار و اذیت و بی‌توجهی به حقوق کودکان باشیم.

عضو هیات‌ رئیسه کمیسیون اجتماعی مجلس، با بیان اینکه آسیب‌هایی که به کودکان و نوجوانان وارد می‌شود، جزو بدترین آسیب‌هاست، درباره اهمیت تصویب کلیات لایحه حمایت از حقوق کودکان به همشهری گفت: با تأیید این لایحه در مجلس شورای اسلامی می‌توان قدمی در کاهش آسیب‌هایی که به کودکان وارد می‌شود، برداشت و نباید فرصت را از دست داد. به گفته ناهید تاج‌الدین، ‌زنان نماینده مجلس با جدیت به‌دنبال تصویب این لایحه بودند و زمان رای‌گیری نیز تلاش زیادی کردند تا این لایحه رای بیاورد و بیشتر از این در انتظار تصویب نماند. نماینده مردم اصفهان در خانه ملت گفت:‌ نباید انتظار داشته باشیم که با مصوب شدن این لایحه در مجلس تمام اتفاقات بد و کودک‌آزاری‌هایی که در جامعه اتفاق می‌افتد، حل شود اما با توجه به بازدارنده بودن مفاد این قانون قطعا تعداد آنها کاهش چشمگیری پیدا می‌کند.

عضو کمیسیون اجتماعی مجلس با اشاره به کودک‌آزاری‌هایی که در جامعه شاهد آن هستیم و باعث رنجش‌خاطر مردم شده است، گفت: رسانه‌ای شدن این کودک‌آزاری‌ها باعث شده تا حساسیت‌های اجتماعی بیشتری برانگیخته شود و مردم نیز چشم‌انتظار تصویب هرچه سریع‌تر این لایحه باشند که سرانجام کلیات آن بعد از 13سال مصوب شد. او ‌گفت: امیدوارم جزئیات مربوط به این مصوبه نیز هر چه زودتر در مجلس بررسی و تکلیف آن معلوم شود.

قانونی برای حمایت از آینده‌سازان کشور

همچنین نماینده مردم شهرضا در مجلس با بیان اینکه موضوع کودک‌آزاری و آسیب‌هایی که کودکان را تهدید می‌کند، تنها مربوط به کشورمان نیست، گفت: بخشی از موارد کودک‌آزاری تعمدی و توسط اقوام درجه‌یک و گاهی پدر و مادرها و بخشی نیز به‌دلیل جهل و نادانی اتفاق می‌افتد که با تصویب لایحه حمایت از حقوق کودکان و تصویب نهایی آن شاهد کاهش این پدیده خواهیم بود. البته مهم این است که فرهنگسازی‌ هم در کنار اجرای این قانون درنظر گرفته شود.

سمیه محمودی گفت: اینکه تصور کنیم موضوعی مثل کودک‌آزاری فقط با قانون یا فقط با آموزش از بین می‌رود، تصور درستی نیست، بلکه اینها باید همزمان با هم پیگیری شوند. عضو کمیسیون اجتماعی مجلس با اشاره به اینکه نمایندگان مجلس برای بررسی مفاد این لایحه اهتمام دارند و جزئیات این لایحه نیز سریع تصویب خواهد شد، ‌گفت: با تصویب نهایی این لایحه دیگر نیاز به حکم قضایی برای مددکاری در موارد کودک‌آزاری نیست و بیمارستان‌ها نیز ملزم هستند تا موارد کودک‌آزاری را بلافاصله اعلام کنند. او گفت:‌ اگر چه عده‌ای از نمایندگان سعی داشتند تا این لایحه را به‌صورت آزمایشی مصوب کنند (طبق اصل 85) اما با رأی اکثریت نمایندگان مجلس و با عنایت به اهمیت موضوع کودکان کلیات این لایحه مصوب شد و امیدواریم با اجرایی شدن این قانون مسائل و مشکلات درباره کودکان که جزو اقشار ضعیف جامعه ولی آینده‌سازان کشور هستند، کمتر و حتی حل شود. به گفته او، مهم‌ترین مسئله‌ای که می‌تواند مانع بزهکاری کودکان شود، مسئله آموزش در خانواده‌ها، فرهنگسازی‌، برخورداری از امکانات آموزشی و ارتقای محیط زندگی است که در این لایحه مورد توجه قرار گرفته است. او با اشاره به این مسئله که متأسفانه کودکان ما سواد اجتماعی پایینی دارند، گفت: بسیاری از کودکان ما نمی‌دانند و نمی‌توانند از خود در مقابل کودک‌آزاری‌ها و… دفاع کنند بنابراین آموزش کودکان باید در اولویت باشد، نکته‌ای که می‌تواند جلوی بسیاری از سوءاستفاده‌ها از کودکان را بگیرد.

برخی از مفاد مهم لایحه حمایت از اطفال و نوجوانان

ماده1- تمام افرادی که به سن هجده‌سال تمام شمسی نرسیده‌اند، مشمول این قانون هستند.

ماده۷- هریک از والدین، اولیاء یا سرپرستان قانونی اطفال و نوجوانان، مکلفند موجبات تحصیل آنان را فراهم نمایند و درصورت استنکاف با وجود فراهم بودن شرایط برای بار اول ملزم به انجام این تکلیف می‌شوند و برای بار دوم به جزای نقدی درجه هفت و برای مراتب بعدی به جزای نقدی درجه شش محکوم می‌شوند.

ماده ۱۰- هرکس نسبت به طفل یا نوجوان مرتکب آزار یا سوءاستفاده جنسی شود، درصورتی که مشمول مجازات حد نباشد با درنظرگرفتن شرایطی مانند وضعیت بزه دیده، شرایط مرتکب و آثار جرم، به‌ترتیب زیر مجازات می‌شود:

آزار جنسی تماسی با عنف یا با محارم به حبس درجه پنج
آزار جنسی غیرتماسی با عنف یا با محارم به یکی از مجازات‌های درجه هفت
بهره کشی جنسی از طفل و نوجوان از طریق عرضه، دراختیارگرفتن، وادار یا اجیر کردن برای هرزه نگاری یا سوءاستفاده جنسی به مجازات حبس درجه شش
در دسترس قراردادن یا ارائه محتوا یا اثر مستهجن یا مبتذل به طفل یا نوجوان به یک یا چند مجازات درجه هشت؛(حبس تا سه‌ماه یا جزای نقدی تا ده میلیون ریال یا شلاق تا ده ضربه)
برقراری ارتباط با طفل و نوجوان در فضای مجازی به‌منظور هرگونه آزار جنسی یا ارتباط جنسی نامشروع به یکی از مجازات‌های درجه شش؛
ماده11- هرگونه معامله راجع به طفل و نوجوان ازجمله خرید و فروش اطفال و نوجوانان ممنوع و مرتکب به مجازات حبس درجه 5 محکوم می‌شود.
ماده12- هرکس مرتکب قاچاق اطفال و نوجوانان شود به مجازات حبس درجه چهار محکوم می‌شود.
ماده16- فروش و یا در اختیار قرار دادن مواد دخانی به اطفال و نوجوانان یا به واسطه آنان، موجب ضبط مواد دخانی کشف شده و مرتکب به جزای نقدی درجه 8 محکوم می‌شود.