ایده های خلاقانه، یکی از مهره های اصلی در پروژه های اجتماعی

کارآفرینی اجتماعی علاوه بر اینکه با رویکردهای عملی به آموزش، سلامت، اصلاحات رفاهی، حقوق بشر، حقوق کارگران، محیط زیست، توسعه اقتصادی، کشاورزی و غیره به حل مشکلات اقتصادی و اجتماعی می پردازد، بر نقش نوآوری و ایجاد ایده های خلاقانه در حل مشکلات اجتماعی نیز تاکید دارد.

بسیاری از مردم خلاقانه فکر می کنند و ایده های خلاقانه زیادی را نیز تولید می کنند، اما باید دانست که همه این موارذ به تنهایی کافی نیستند و مشکلات پروژه های اجتماعی، به خودی خود خود حل نخواهند شد.

طبق گفته های “ویلیام درایتون” (William Drayton) سیاستمدار، بانکدار و نویسنده آمریکایی، تاثیر کارآفرینی اجتماعی، بر روی تغییر پارادایم های کل جامعه است:

“انسان های خلاق، نوعدوست و اخلاق گرای زیادی با ایده های نو وجود دارند ولی فقط یک نفر از هزاران نفر، توانایی خلق کارآفرینی مورد نیاز برای مهندسی تغییرات اجتماعی در مقیاس بزرگ را دارد.

کارآفرینی به معنای توانایی هدایت، مدیریت، یا انجام کارها نیست؛ چراکه میلیون ها نفر هستند که می توانند این کارها را به خوبی انجام دهند. این توانایی خاص در کسی وجود دارد که شخصیت درونی او، خواستار تغییر اساسی در کل جامعه باشد.”

اکثر محققان و هنرمندان، ایده های خود را فقط به عنوان سرگرمی و بدون جدیت بیان می کنند. بسیاری از مدیران وقتی مشکلات شرکت یا موسسه خود را حل می کنند، آرامش می یابند. اکثر فعالان بازار کسب و کار زمانی که رضایت مشتریان خود را جلب میکنند خوشحال می شوند ولی فقط کارآفرینان اجتماعی هستند که به معنای واقعی کلمه تا زمانی که تغییرات مورد نظرشان را در کل جامعه مشاهده نکنند، متوقف نمی شوند. در ادامه دو مثال از ایده های خلاقانه موفق که توانستند نقش موثری در بهبود جامعه ایفا کنند آورده شده است:

“اندرو کارنگی” مبتکر سیستم کتابخانه ای

فرض کنید که “اندرو کارنگی” (Andrew Carnegie)، پیش از اینکه ایده سیستم کتابخانه عمومی خود را عملی کند، فقط یک کتابخانه عمومی می ساخت. سیستم کتابخانه عمومی، سیستمی است که در حال حاضر میلیون ها شهروند آمریکایی از آن استفاده می کنند. کتابخانه عمومی کارنگی، فقط می توانست به افراد حاضر در محل کتابخانه خدمات رسانی کند، ولی سیستم خلاقانه وی، کتابخانه ای یکپارچه و دائمی است که به تمام شهروندان، این اطمینان را می دهد که می توانند به دانش و داده های مورد نیاز خود به آسانی دسترسی داشته باشند و دقیقا همین ایده بود که او را به یک کارآفرین اجتماعی تبدیل کرد.

کلینیک چشم “Unite For Sight” به عنوان یک کارآفرینی اجتماعی  

کلینیک چشم اتحاد برای بینایی (Unite For Sight) از طریق سرمایه گذاری منابع انسانی و مالی، با هدف از بین بردن موانع بر سر راه بیماران نیازمند مراقبت از چشم، در سطح جهانی به فعالیت های اجتماعی خود می پردازد.

روستاها و محله های زاغه نشین که کلینیک چشم اتحاد برای بینایی و شرکای آن، در حال حاضر در آنها فعالیت می کنند، مکان هائی بودند که قبلا دسترسی به مراقبت از چشم به دلیل بسیاری از موانع، برای بیماران وجود نداشت.

مدل فعالیت اجتماعی کلینیک اتحاد برای بینایی ، چشم پزشکان محلی را قادر می سازد تا تغییرات واقعی و پایدار ایجاد کنند. این برنامه ها پایدار هستند چراکه بر پرورش و توسعه توانایی های محلی تاکید دارند تا مرتفع نمودن نیازهای مراقبت از چشم افراد محلی. برنامه های مراقبت از چشم نه تنها توسط کارکنان محلی هدایت می شوند، بلکه داوطلبان محلی نیز به عنوان کارمندان پشتیبانی توسط داوطلبان متخصص از جمله چشم پزشکان، اپتومتریست ها و پرستاران چشم پزشکی، برای کار در کلینیک های محلی آموزش می بینند.

توسعه  پنل‌های خورشیدی و میوه‌های خشک

حمید احراری، مهندس مشاور و پیمانکار ایرانی گنبد کاووسی، سراغ راه اندازی کاری هم‌راستا با عدالت و متناسب با توسعه پایدار و محیط ‌زیست رفته است. او طرحی برای تولید میوه‌های خشک با استفاده از انرژی خورشیدی در منطقه‌ای محروم و مرزی، در “اینچه‌برون” و در نزدیکی مرز ایران و ترکمنستان، در روستای «دوز اولوم» را پیش برده است.
این منطقه کم‌بارش است، امکان اندکی برای کشاورزی دارد. احراری با الهام از خانه‌های ترکمنی، از انرژی خورشیدی برای خشک کردن میوه‌ها و از مصالح بومی استفاده کرده است تا شرایطی برای توسعه محلی فراهم کند.
پنل‌های خورشیدی در این منطقه محروم که مشکل برق نیز دارد به‌کار گرفته‌ می شوند. درختکاری هم صورت گرفته اما با توجه به کم‌آبی منطقه، شیوه خاصی برای آبیاری آنها طراحی شده است تا کمترین آب مصرف شود.

روستای “دوز اولوم” تا اندک زمانی پیش روستایی خشک، فقیر و دورافتاده ای بود با مردمانی صبور، اما امروز درحالی که 120 نفر در دوزاولوم مشغول به کار هستند، این روستا در حال تبدیل شدن به یک الگوی توسعه درونزا با اتکا بر جامعه مدنی است.
کاری که حمید احراری با اتکا به مردم بومی انجام داده است در مقیاس توسعه‌نیافتگی روستایی و وسعت مشکل بیکاری جامعه ایران، موفقیتی کوچک به شمار می رود؛ اما شایسته توجه بسیار زیادی است.

ادامه دارد…

مترجم و گردآورنده : فاطمه ولی محمدی